Charla-Exposición en Salceda de Caselas

Algúns, os menos novos (que non vellos), lembraredes a frase aquela de "¡No se vayan todavía, aún hay más!", do mítico Super Ratón. Pois iso, se pensabades que a activididade divulgativa micolóxica en Galicia xa rematara... ¡non vos vaiades todavía, aínda hai máis!

E hai máis en Salceda de Caselas esta fin de semana, o sábado 3 de decembro, ca celebración da charla-exposición organizada pola Asociación de Veciños de San Xurxo de Salcedad e Caselas e na que Óscar Requejo nos falará de "Os fungos e os seus ecosistemas".  O acto celebrarase na cafetería  do Centro Cultural San Xurxo de Salceda a partir das 17:30.

Se pensades que coñecedes algo dos ecosistemas fúnxicos, pensádeo oitra vez e esperade a oir a Óscar. Vos sorprenderedes dos lugares que poden chegar a colonizar, cómo o seu hábitat está estreitamente ligado á súa alimentación e co retortos que poden chegar a ser á hora de buscarse un fogar.

Moi recomendable para completar coñecementos micolóxicos cun tema protagonista pouco tratado en conferencias e moi interesante como un apoio máis nas nosas identificacións. Unha das últimas oportunidades que aproveitar agora que o outono xa nos vai dicindo adeus.

¡E no olvidedes supervitaminizarvos e mineralizarvos!

Ler máis...

Fotografías gañadoras do XIII Concurso de Fotografía Enrique Valdés Bermejo

Sen dúbida se hai unha maneira ideal para captar a beleza dos cogomelos, esa é, despois dos propios ollos, a fotografía. Unha forma de reter no tempo a singular fermosura desa escea na que participan por igual a natureza e os cogomelos, ese momento especial nas nosas saídas ó monte que nos fai ficar abraiados.... e moito millor que a propia memoria ou o cesto de vimbio.  Hoxe queremos compartir con vos algúns deses momentos capturados no tempo.

Porque ó fin, o XIII Concurso de Fotografía Micolóxica Enrique Valdés Bermejo, organizado pola Asociación Micolóxica A Cantarela de Vilagarcía, xa  ten gañadores deste ano 2011.  Nesta edición as protagonistas foron un exemplar de Mycena seynesii e a súa compañeira de piso piña, dúas Morchelas esculenta var. vulgaris e unha noviña Amanita Rubescens. Fantásticas as imaxes, non te cansas de miralas. Pero xulgade vos mesmos (podedes facer click nas imaxes para velas a maior tamaño).

And the winner is... :

• 1º Premio: Joaquín Sánchez Romero
• 2º Premio: José Angel Mintegui Bilbao
• 3º Premio: Ángel Paz Miguel

1º Premio

2º Premio

3º Premio

Ler máis...

O ser vivo máis grande do planeta (actualización)

Fructificación de Armillaria ostoyae.
Fotografía tomada en Ordes (A Coruña).

Xa hai un tempo que falábamos deste fungo, Armillaria ostoyae, de medidas astronómicas que habita no Parque Nacional Malheur, nas Blue Mountains de Oregon (EE.UU.). O acceso a un estudo asinado por Craig L. Schmitt, Patólogo Forestal e Michael L. Tatum, Silvicultor Forestal en 2008 nos ofrece novos e interesantes datos e imaxes acerca de este interesante organismo fúnxico. Ampliemos información...

O fungo en cuestión, coñecido como o Humongous Fungus (literalmente, fungo enorme) está formado por unha colonia clonal, ou sexa, un grupo de individuos cun ancestro común que se desenvolveron sen mediar reproducción sexual (de forma similar, por exemplo, a o que ocorre ó facer esquexes de prantas) e, polo tanto, son clons xenéticamente idénticos ó individuo orixinal.

Área afectada pola colonia clonal D.

No Parque Malheur existen cinco destas colonias, das cales a máis grande é a formada polo Humongous Fungus, a colonia clonal D. Esta colonia ocupa unha extensión de 965 hectáreas. Gracias a este documento puidemos localizar no GoogleEarth a área exacta que ocupa o fungo, e que podedes ver delimitada por unha liña vermella na imaxe da esquerda. Se a imaxe non é o suficientemente descriptiva, pensade que unha hectárea é aproximadamente a área que ocupa un campo de futbol.

Vista detalle colonia clonal D.

No mesmo documento nos atopamos tamén con interesantes aclaracións acerca da idade e peso do fungo. Por exemplo, no caso da idade, as estimacións foron feitas en función do tamano actual da colonia e a capacidade de crecemento anual do fungo, e que varía segundo os distintos estudos sobre o tema. Desta forma, cunha estimación de  21 cm/ano (basado no traballo de Van der Kamp, 1993), temos unha idade estimada de 1900 anos. Se nos basamos no traballo de Shaw e Roth, 1976, temos 85 cm/ano e 2200 anos de idade. E se finalmente atendemos ó estudo de Peet, 1996, obtemos o maior valor de 1m/ano e a incrible idade de 8650 anos.  As diferentes estimacións fan que segundo a fonte os datos que atopemos ó respecto varien tanto.

Vista da colonia clonal E.

Algo aparecido ocorre para o peso do noso vello amigo. Usando como punto de partida o traballo de en colonias máis pequenas en Michigan de Smith e outros (1993), o peso do fungo, incluindo na estimación micelio e rizomorfos, podería variar entre 7,567 e 35,000 toneladas.

Na imaxe da esquerda podedes ver o estado no que quedan as zonas infectadas por este voraz parásito de coníferas, neste caso a imaxe foi tomada na colonia clonal E. Se estades interesados en visitar vos mesmos o fogar do Humongous Fungus a través de GoogleEarth, estas son as coordenadas: 44º 28’ 34.21” N 118º - 29’ 5.17” W.

Bueno compañeiros, xa sabedes algo máis do organismo vivo máis grande do noso pequeno e fermoso pedrusco do sistema solar. O seu tamaño e idade, nos falan dun dos organismo máis exitosos e adaptados na principal competición que se celebra tódolos días na Terra: a supervivencia. Volveremos a falar nun futuro, por suposto, de Armillaria ostoyae. Pero esa é oitra historia...

Ler máis...

¿Non notas o arrecendo? ¡O novo Tarrelos xa está na rúa!

Portada Tarrelos Nº 13 (2011). Fotografía
de Julián Alonso, da Asociación Micolóxica Lucus

Un ano máis, o froito do traballo de micólogos de tódolos cornechos de Galicia da o seu froito na forma deste novo exemplar da revista da Federación Galega de Micoloxía, este valiosísimo documento micolóxico que é o Tarrelos.

Neste número 13 de 2011 da revista, continuamos ca terceira parte da serie de artigos Cantharallaceae no Noroeste da Península Ibérica, cuias anteriores entregas apareceron nos últimos números; aparece tamén a primeira cita para Galicia dun raro cogomelo hipoxeo: Gautieria trabutii (Chatin) Pat.; repasaremos a flora vascular do Parque Nacional das Illas Atánticas; asistiremos á crónica dunha intoxicación con final feliz (de milagre) e poderemos disfrutar dunhas cantas reflexións ó arredor da sobrosísima trufa branca de Serra Nevada. Sen olvidarnos, por suposto, das delicias culinarias na forma de artigo dedicado exclusivamente ó xénero amanita na cociña. Todo isto, e moito máis, neste novo número de Tarrelos que non te podes perder.

Índice

Premendo na imaxe da esquerda tedes o índice deste número detallado. Botade unn ollo e descubriredes todo o que vos espera nesta entrega.

 ¿A qué esperas para facerte co teu exemplar? Ó ridículo prezo de 3 €, cos que apenas te tomas dúas cañas e deixas algo de propina, podes conseguir este pequeno tesouro para engrosar a túa biblioteca micolóxica. Arreando que é xerundio. Escríbenos a refungando@gmail.com para encargar o teu exemplar (hai que apoquinar gastos de envío, of course) e faite un home de cogomelos en peito.

Ler máis...

Relación de intoxicacións producidas en España no 2010

 Imos seguir facendo hincapé no tema das intoxicacións. É a semana do terror micolóxico en Refungando e nos temos proposto facervos sentir, polo voso ben, as consecuencias duns coñecementos mal medidos e unha confianza esaxerada. Non podemos olvidar, nunca, que recoller cogomelos pode ser perxudicial para a saúde.

A recopilación de casos (non exhaustiva, hai casos que non aparecen, pero chegan para darnos conta do sinxelo que pode chegar a ser trabucarse e as consecuencias disto para ti, que nos lees, e para os que consumen os cogomelos que recolectas) ocorridos no ano 2010 foi levada a cabo polo Dr. Josep Piqueras, hematólogo e toxicólogo del Hospital de la Vall d'Hebrón de Barcelona e unha eminencia no noso país en canto a intoxicacións micolóxicas se refire.

En total son 26 casos, con 71 pacientes (4 falecidos e 3 trasplantados).  Para acceder ó listado facede click a continuación en ler máis...
Episodio 1 : 9 tailandeses de Olmillo (Soria) intoxicados por Amanita phalloides. Dos de ellos llegaron a estar en lista de espera para trasplante en el Hospital Río Ortega de Valladolid.

Episodio 2 : 4 miembros de una familia de Molina de Aragón, intoxicados por amanitinas. Uno de ellos sometido a un trasplante de hígado.
Amanita phalloides.

Episodio 3 : 4  personas en el Hospital de Cruces (Bilbao) intoxicadas por Amanita phalloides.

Episodio 4 : Un hombre de 87 años, Argelino de nacimiento, falleció posiblemente por Amanita phalloides en Galicia (Sanxenxo).

Episodio  5 : 3 personas. Tres personas intoxicadas por Entoloma lividum en el Hospital de Tudela.

Episodio 6 : 2 personas, matrimonio, en el Hospital de Balaguer (Lleida) con gastroenteritis por
Lepista (Clitocybe) nebularis.

Episodio 7 : Mujer de 65 años que comió setas (¿Amanita phalloides?).
Ingresada en la UCI del Hospital de Vall d’Hebron, al quinto día de la evolución estuvo al límite, con un Factor V del 15,1 %. La regla de que si el Factor V > 15% se salva y si Siquiera sea por una décima. La mujer se recuperó.

Episodio 8 : Dos hermanos adultos armenios y su sobrino intoxicados por amatoxinas (¿Amanita
phalloides?). Estuvieron en la UCI del Hospital de Vall d’Hebron. Se curaron los tres.

Episodio 9 : 4 intoxicados de El Torno (Ciudad Real). Uno falleció.
Intoxicación por Amatoxinas. Amanita phalloides?

Episodio 10 : 2 intoxicados en el Hospital de Mataró (Barcelona) con gastroenteritis. En los restos de setas cocinadas hallamos unos fragmentos de Tricholoma con escamas, compatible con pardinum
o filamentosum.

Episodio 11 :  2 personas. Un matrimonio, vistos en el Hospital de Vall d’Hebron. Gastroenteritis con
latencia prologada, sin rasgos coleriformes. Comieron setas, entre ellas dos pequeñas setas que salían de una volva (sic). Amatoxinas negativas (pasadas más de 48 horas. no excluyentes en ese momento). Por el ligero aumento de trasaminasas que presentaron creo que fue una intoxicación leve por Amanita phalloides.

Episodio 12 : Un hombre que tuvo un cuadro de gastroenteritis por intolerancia personal a setas que identificó su esposa (que comió y no tuvo síntomas) como Xerocomus badius. Presentó también
un cuadro (¿pseudo-gripal?) de dolores musculares.

Episodio 13 : 2 personas. De nuevo desde el hospital de Mataró. Con otros dos comensales que no presentaron síntomas, comieron setas el domingo 7 de noviembre. La madrugada del domingo al lunes una chica y su padre presentaron alguna deposición diarreica. Ella además refirió náuseas y vómitos y, sobre todo, un llamativo cuadro de hipotensión ortostática  y “mareo” (¿?) que fue cediendo paulatinamente con las horas.

Me enviaron setas sobrantes, que habían congelado par posteriores comidas. Eran trozos de diversos tipos de setas. Casi todo eran fragmentos de “peus de rata” (Ramaria sp.) Pero distinguimos también
Cantharellus tipo cibarius, fragmento de sombrero de setas con himenio en esponja (Boletus sp.¿?), Lactarius cf. deliciosus, posible Hygrophorus y un fragmento de pie de un típico Leccinum. Supongo que se correspondería con los restos de píleo de boletáceas. No sé muy bien como etiquetar este episodio.

Episodio 14 : Un hombre ingresado en el Hospital de Vall d’Hebron, al que vi el 16 de noviembre. Con cierto grado de alteración hepática, hacía seis días que había comido setas (¿Amanitas?). Lo
interpreto como una intoxicación leve en recuperación. Le pidieron amanitinas en orina que, como era de esperar en ese momento, fueron negativas.

Episodio 15 : 1 paciente. Interesante caso de intoxicación por setas. Un hombre que después de comer setas presentó -parece ser que en los días siguientes - un cuadro de gastroenteritis moderada,
por el que fue conducido al hospital de Verín (Ourense, Galicia). El paciente, pese a que le remontaron el equilibrio hídrico, fue presentando un progresivo deterioro de la función renal. Al 7º día aproximadamente presentó un discreto aumento de trasaminasas que motivo la alarma del médico responsable del paciente, el Dr. Ignacio Soto, que llamó al Instituto Nacional de Toxicología para preguntar sobre la posibilidad de hacer un análisis de amanitinas. Mis buenos amigos/amigas del Instituto le dijeron que lo hacían en el Hospital Clínico, pero le recomendaron que previamente me consultase a mí, en el Hospital Vall d’Hebron. El Dr. Soto me llamó y me expuso el caso y su miedo a
una intoxicación hepatotóxica. Le dije que aunque lo fuese las amanitinas serían negativas. Le pregunte por la creatinina. Había alcanzado un valor de 8, pero ese mismo día el paciente había comenzado a orinar y la creatinina estaba mejorando. Conclusión: pensé en otro tipo de intoxicación y le envíe información sobre el síndrome nefrotóxico por Amanita proxima. Le sugerí además que publicase este episodio, seguramente el primero en la comunidad Gallega, en alguna revista de medicina.

Episodio 16 : Un hombre de unos 60 años, gastrectomizado hace unos cinco años por un carcinoma gástrico, acudió a urgencias del Hospital de Vall d’Hebron por un cuadro de diarreas tras comer lo
que afirmaba que eran robellons sin duda alguna (Lactarius deliciosus).
Lo etiquetamos como una indigestión o intolerancia, relacionada con la anatomía de su aparato digestivo privado de buena parte del estómago.

Episodio 17 : Una mujer de Zafra, intoxicada por amatoxinas, Amanita phalloides, trasplantada de Hígado.

Episodio 18 : 2 personas. Matrimonio de Alcorcón que comió setas de Navalcarnero el sábado 19 de noviembre. Hubo un momento en que el marido estuvo ingresado en el Hospital Doce de Octubre de
Madrid pendiente de un posible trasplante. Nota posterior: El marido de este matrimonio presuntamente intoxicado por
Lepiota brunneoincarnata en Navalcarenero ha tenido que ser trasplantado también.

Episodio 19 : 1 paciente, vecino de Villasbuenas de Gata (Cáceres), intoxicado también el sábado 19 de noviembre. Hombre, de 78 años de edad, ha fallecido en la noche de este sábado 11/12/2010 (noticia del 12 de diciembre) en el Hospital San Pedro de Alcántara de Cáceres donde se encontraba ingresado desde el pasado día 20 de noviembre cuando ingresó en estado grave tras haber comido setas, entre las que se podría encontrar algún ejemplar venenoso. Ingresado en la UCI de San Pedro de Alcántara. Intoxicado por Amatoxinas: Se, explicó a Europa Press que "podría ser de la familia de las lepiotas ya que este grupo de setas incluye algunas que son muy tóxicas como la 'lepiota helveola' y la 'lepiota brunneo-incarnata' que "se parecen mucho y pueden confundirse
con otras comestibles muy comunes".

Episodio 20 (¿?): 1 persona, un vecino de Navalcarnero, fallecido por intoxicación por setas según un bando municipal del 21 de noviembre.

Episodio 21 : 1 persona: un hombre adulto con gastroenteritis leve en Tudela, por Lepista nebularis.

Episodio 22 : 1 persona. Se trata de una persona adulta que después de un cuadro de vómitos y diarreas tuvo que estar ingresada en clínica por un cuadro de insuficiencia renal leve. El caso fue conocido debido a que un familiar del intoxicado acudió al Museu Balear de Ciències Naturals de Sóller, con unas muestras de las setas que habían consumido. En una bolsa de plástico llevaba setas
"iguales a las que comimos", dijo.  Allá se distinguían perfectamente algunas Amanita ovoidea  así como Amanita proxima.

Episodio 23 : 19 personas, de una asociación gastronómica en Valencia, tuvieron un cuadro de gastroenteritis tras comer unas setas tóxicas del género Tricholoma. Curiosamente había sido comercializadas y en todo el proceso (recolector, envasador, transportista, mayorista en Valencia, minorista, comprador del restaurante y el cocinero, nadie advirtió que no se trataba de Tricholoma portentosum sino de una especie tóxica similar.

Episodio 24 : ¿Una persona? Una intoxicación en Granada por consumo de Tricholoma portentosum y algo que podría ser
T. focale. Síntomas gastrointestinales al parecer leves.

Episodio 25 : Un hombre de 70 años y su hijo de 31 años a los que las setas gastaron, tal vez una inocentada. Acudieron a urgencias del Hospital Vall d’Hebron el 28 de diciembre. Refieren haber comido setas recolectadas por ellos (níscalos) los días 26 y 27, ambos días para comer a mediodía. Con tratamiento conservador (dieta blanda y de protección gástrica) mejoraron de forma rápida y se les dio de alta. Se envió una muestra de orina del hijo al Clínico: amatoxinas negativas. Lactarius acres.

Episodio 26 : En noviembre , leve de tipo gastrointestinal, seta desconocida , localidad: La Cellera de Ter (Girona). Ler máis...

Morre un home logo de consumir Lepiota subincarnata, catro persoas máis hospitalizadas

Lepiota brunneoincarnata, cortesía da Asociación Micolóxica Errotari

O home de Mataró, ingresado no Hospital Clinic de Barcelona, morreu este venres 18 de consumir exemplares de Lepiota subincarnata atopados nunha rotonda da vila. Catro persoas máis están tamén ingresadas polo consumo de Lepiota brunneoincarnata en Cataluña, aínda que evolucionan favorablemente dos síntomas. Os intoxicados son un pai e fillo de Mataró (o pai de 73 anos é o falecido), un hombe maior de Girona e un matrimonio de Begues. Unha sexta intoxicación tamén polo consumo do mesmo cogomelo se suma a estas cinco en Huesca.

 As lepiotas brunneoincarnata e subincarnata, moi parecidas, crecen en lugares herbosos, beiras de camiños, parques e xardíns. O seu pequeno tamano (ata 5m) fai difícil a confusión con macrolepiotas, pero xa sabedes que de todo hai na viña do señor e a confianza nesto dos cogomelos é moi mala conselleira. É maís sinxelo confundilo con algún agaricus de pequeno tamano ou con algunha especie do xénero tricholoma comestible, como Tricholoma atrosquamosum . Por iso hai que ser moi coidadoso á hora de recolectar especies destes xéneros e, ante a menor dúbida, rexeitalos. Ide ó seguro.

A intoxicación por estes cogomelos, de suave e afroitado arrecendo (e que lembra á mandarina, o cal pode facelo apetitoso nas nosas mans) presenta moitas similitudes ca de Amanita phalloides ca que comparten toxinas, en concreto amatoxinas: vómitos, diarreas ó comenzo, para logo rematar afectando ó fígado e riles puidendo chegar incluso a darse un fallo multiorgánico. Non é ningunha carallada, trátase dunha intoxicación moi grave.

Aquí en Galicia non son cogomelos moi comúns, pero habelos hailos, así que avisados estades. Non nos cansaremos de dicir, e non será porque este ano non o repetiramos media ducia de veces, que hai que ter moito coidado con coller "macrolepiotas" demasiado pequenas, que é un xénero con moitas similitudes entre as distintas especies, que hai que examinar ben os exemplares recolectados, idem cos agaricus... A ver se agora, con un pouco de medo no corpo, lle prestamos algo máis de atención ó que recollemos e nos facemos cun bo manual para que nos bote unha man, ou millor aínda, ter de man alguén que de verdade sepa do que fala cando o tema son os cogomelos.

Impresionante que a estas alturas a xente todavía non sexa consciente do perigo que entrana recoller cogomelos con demasiada "alegría".

E lembrade o dito: "Tódolos cogomelos son comestibles... a lo menos unha vez". Ler máis...

Cogomelos a través dos ollos dos nenos

Hay pouco que tiven a gran fortuna sorte de impartir unhas charlas no Ceip de Pedrouzos, en Brión a un grupo de nenos de entre seis e oito anos convidado polos seus profesores. Confésovos que ás veces para min é moito máis refrescante que falar para adultos é tratar con nenos, non só polo divertido das súas preguntas, senon porque non teñen medo a facelas e porque a súa curiosidade non ten límites.

O caso é que o pasei francamente ben e creo que fun quen de disfrutar tanto con eles como eles disfrutaron cos cogomelos. Espero de verdade ser o culpable de que nun futuro saia de Brión algún micólogo/a que con algo de sorte se lembre de aquel mozo de Ribeira que cando nenos lles foi falar de fungos e os seus cogomelos. Madeira había.


O que sí e seguro que eu non me vou a olvidar deles. Tampouco das tres nenas que, cando xa me ia marchar, se me achegaron e me regalaron cada unha un debuxo, a súa visión con ollos de neno do Reino Fungi que tanta ilusión me fixo. Elas mos regalarona min, e eu o quero compartir agora con todos vos. De Antía, Alissa e Diana, ahí quedan estas obras de arte micolóxico. Graciñas rapazas.

Dende aquí non quero despedirme sen agradecer tanto ós profesores, como ó persoal do Ceip de Pedrouzos polo trato recibido e como non, ós nenos, protagonistas desta historia. Sodes caralludos, mira que me fixestes rir, e iso cos tempos que corren, é todo un luxo. Unha forte aperta a todos. Ler máis...

O cogomelo dos ourizos

Sinónimo: Rutstroemia echinophila

Lanzia echinophila, fotografía de Xose María Costa Lago

Existen cogomelos que escollen os lugares máis inverosímiles como o seu fogar. Uns, moito máis esixentes e específicos que oitros, coma no caso de hoxe, feito ademáis que pode resultar ser un importante dato a ter en conta á hora da identificación, precisamente pola rareza do seu hábitat. Pensade que os hábitats específicos reducen moitísimo a lista de cogomelos candidatos para contrastar co noso especímen. 

Lanzia echinophila escolleu como lugar no que desenvolverse os ourizos das castañas. Nalgún momento da súa evolución, farto por pelexar por un anaco de ramiña ou toco de árbore no que medrar, se dixo: "¡qué carallo!, os ourizos das catañas están moito menos masificados, imos para alá". Este particular hábitat, xunto co seu pequeno tamaño, fan que non sexa un cogomelo moi sinxelo de avistar se non o buscamos activamente... e aínda así. De feito, as imaxes que hoxe ilustran o artigo, teñen algo de historia que contar ó respecto. A primeira delas, fermosísima de Xosé María Costa Lago,  tivo ocasión de vela o noso socio Anxo Vela Ces nunha charla este outono do primeiro. A Costa habialle costado o seu tempo atopar o cogomelo e tomar esta fotografía e a mostraba, como non podía ser menos vendo o resultado, encantado. Uns días despois un chaparrón do demo pillaba ó noso socio no medio do monte e o obrigaba a refuxiarse baixo... exacto, un castiñeiro. ¿E adiviñades que atopou Anxo mentres facía tempo para que escampase? Pois iso mesmo. Os cogomelos son caprichosos ata para mostrarse a quen os busca. Pero deixemos as historias de improbables coincidencias e disfrutemos das imaxes destes dous amigos e da descripción deste cogomelo habitante miúdo baixo as sombras dos castiñeiros. ¿Nos acompañades? ¡Imos aló!

DESCRIPCIÓN

Corpo frutífero: 2-8 mm de diámetro. Hemisférico, despois cupuliforme coa cara interna, himenio, lisa, de cor parda canela ou parda escura, mate, coa marxe un pouco máis clara e algo denticulada. Cara externa concolor ou algo máis clara. Pé curto da mesma cor e máis escuro na base.

Fotografía do socio Anxo Vela Ces

Hábitat: Ten un hábitat moi específico, pois sempre crece no interior (maticemos, é máis sinxelo que medre no interior pois está libre de espiñas, pero pode perfectamente aparecer na cara exterior se está libre de elas ou hai espacio como se aprecia nas dúas imaxes) dos ourizos secos das castañas de Castanea sativa (de castiñeiros, vamos). Aparecen sobre ourizos podres do ano anterior, aínda que tamén atopamos tamén referencias a exemplares atopados nas propias castañas, como nesta bela imaxe aquí, aínda que podería tratarse dalgunha especie próxima (investigaremos o tema). En pequenos grupos. Fináis de verán e outono, moi común, que non é o mismo que sinxelo de atopar.

Observacións: O xénero rutstroemia é un xénero cun número alto de especies todas elas saprófitas. Frutifican sobre restos vexetáis, escamas ou envolturas de froitos, pecíolos de follas eou restos de madeira. Debido ó altamente específico do hábitat, non debería haber lugar a confusión de ningún tipo.

Agora xa tedes un pequeno reto máis que engadir á vosa lista particular de pequenos retos micolóxicos. ¿Seredes quen de atopar a Lanzia echinophila? O tempo, uns cantos pinchazos nas mans e o bo ollo daranvos a resposta...
  Ler máis...

¿Cal é o pistoleiro cas esporas máis rápidas do Reino fungi?

Xa iba tocando algún video. Nesta ocasión temos que agradecer o "chivatazo" a Óscar Requejo, que foi quen nos enviou o sorprendentedocumento que ides a ver. 

O protagonista do video é, como non podía ser doutra maneira, un fungo e os seus cogomelos, ou un xénero de fungos máis ben: Pilobolus. Estos minúsculos cogomelos (2-5 mm) medran nos excrementos de distintos herbívoros e, de xeito parecido ó recentemente visto neste blog Cyathus striatus, presentan unha adaptación evolutiva para a dispersión das súas esporas que fan dos seus cogomelos os "lanzadores" máis rápidos da Terra. Si, si, da Terra.

Imos a comentar brevemente como funciona o ciclo reproductor deste cogomelo para poñernos en situación. Como veredes no video, pilobolus ten un longo pé fiamentoso cunha ampola no extremo que á súa vez presenta o esporanxio (saquiño que contén as esporas) no ápice, ca forma dunha pequena lentella oscura. A medida que o cogomelo madura, a "ampola" se vai enchendo de auga, aumentando a presión nesta, ata que finalmente o esporanxio sae despedido debido á presión liberada ó ceder a ampola. É neste momento cando este cogomelo se revela coma o perfecto lanzador dun equipo de baseball. Agora, co esporanxio lanzado ben lonxe da bosta entre a herba, só queda esperar que oitro animal consuma as esporas, que pasarán indemnes polo tracto dixestivo do animal para volver a ver a luz nos excrementos no seu momento. E volta a comezar.

O video pertence a unha serie documental da BBC de tres episodios chamada "Richard Hammond´s Invisible Worlds" (Os mundos invisibles de Richard Hammond) e na que o seu presentador nos achega a aspectos da natureza que pasan desapercibidos ó ollo humano utilizando para iso as últimas tecnoloxías en cámaras de alta velocidade, de infravermellos ou ultravioleta para amosarnos as marabillas que nos estamos a perder. Pois ben, no video, desafortunadamente sen subtitular aínda que non será problema, o que nos vai amosar desta vez Richard é a través dunha cámara de alta velocidade o lanzamento dos esporanxios de pilobolus. Para observalo ben, teremos que relentizar o proceso 10.000 veces, xa que a aceleración do esporanxio ó sair despedido e de unhas 20.0000 Gs, pasando de 0 a 20 millas por hora en apenas duas millonésimas de segundo. Tede en conta que os máis experimentados e entrenados pilotos de caza poden chegar a soportar preto das 10 Gs durante uns segundos antes de desmaiarse. A aceleración do esporanxio deste cogomelo é simplemente brutal.

Pero todo ten un porqué. Na súa escala de tamaño e peso, o aire se torna nun densísimo fluido que o cogomelo necesita atravesar para alonxarse o máximo posible do bosteiro e así aumentar as probabilidades de que oitro animal consuma as súas esporas. Ata dous metros pode chegar a lanzar o pequeno pilobolus o seu esporanxio.

E non acaban aquí as curiosidades deste fungo, non vaiades a pensar. Falamos antes de pilotos, e pilotos precisamente é o que en ocasións levan os esporanxios de pilobolus; ou máis ben pasaxeiros deberiamos dicir. Resulta que as larvas dalgúns nemátodos parásitos de herbívoros se suben ós esporanxios co fin de utilizar este medio de transporte como vehículo para tamén chegar eles ó tracto dixestivo dos seus anfitrións ó ser consumidos estes xunto co esporanxio polos animáis.

Seguro que a partir de agora mirades as bostas dunha maneira diferente porque... ¿quén nos iba a dicir que o lanzador máis rápido da Terra vive nun monte de merda? Pois así é, e así volo contamos.

Ler máis...

XIV Xornadas Micolóxicas en Bueu

¡Non se vaian todavía, que aínda hai máis! Non se acaban as actividades en Galicia agora que o tempo nos trae máis e máis variados cogomelos. A Asociación Micolóxico Naturalista Liboreiro de Bueu nos ofrece dende este martes 22 de novembro e ata o venres 25 un ciclo de charlas cos cogomelos como protagonistas e que terán lugar no Centro Social do Mar de Bueu nesas datas a partir das 20:00.

O menú deste ano ven así de interesante:

• Día Martes 22: "Monumentos arbóreos da terra galega. Historia, cultura e natureza" (Carlos Rodríguez Dacal, botánico)
• 
  
• Día Mércores 23: "Iniciación á micoloxía: Características macroscópicas dos cogomelos" (Alejandro Mínguez González, micólogo)
• 
  
• Día Xoves 24: "O xénero amanita" (Xosé Manuel Castro Marcote, presidente da Asociación Micolóxico Naturista Pan de Raposo)
• 
  
• Día Venres 25: "Os cogomelos e o seu hábitat" (Antonio Rigueiro Rodríguez, da Universidade de Santiago de Compostela)

Xa estades a tardar en pasarvos por Bueu, ¡este outono todavía queda moito que aprender! Vémonos por ahí, coma sempre, refungando polo baixiño... Ler máis...

III Xornadas de Micogastronomía + Exposición de Cogomelos dende Lugo

Os afecionados ás boas bandulladas de cogomelos están de noraboa. A Sociedade Micolóxica Lucus comeza mañá (días 11 e 12) as súas III Xornadas Micograstonómicas no Pazo de Feiras e Congresos de Lugo nas que o máis selecto fogoneiros do nosa terra expertos en cociña con cogomelos exporán ante a concurrencia os seus segredos, incribles e saborosas receitas e todo o que un debe saber á hora de preparar estes manxares na nosa cociña. Os micogastrónomos que este ano visitarán a cidade das murallas serán...

• Carlos González Vidal (Restaurante España)
• Conchi Zúñiga (do recomendabilísimo Blog Cocinando Setas)
• José Luis Tomé Ortega (Asociación Micolóxica Brincabois de Pontevedra; ollo con este, que o coñecemos pois xa nos visitou, que ten unha paixón pola cociña micolóxica tal e unha capacidade de transmitir sabores e texturas ca palabra, que é capaz de poñer o auditorio a salivar coma cans; aquí de feito o fixo e todavía se lembra a experiencia...)
• Julián Alonso Díaz (Asociación Micolóxica Lucus)
  
• Jesús Blanco Rey (Docente de formación de cociña e asesor de empresas de hostelería e restauración)
  

Ollo que a asistencia é gratuita pero previa inscripción. Podedes poñervos en contacto ca Asociación Micolóxica Lucus en xornadas@smlucus.org ou no teléfono 676750812.

Así mesmo, o día 27 deste mesmo mes se celebrará tamén a X Exposición de Cogomelos, no colexio Rosalía de Castro. Tedes toda a información necesaria premendo na imaxe dos cartéis do acto qeu acompañan este artigo.

Así que xa sabedes, esta fin de semana, libretiña e a tomar nota en Lugo das formas máis sorprendetes e deliciosas de preparar cogomelos da man dos millores chefs micolóxicos.

¡Veña que ferven as potas! Ler máis...

VII Xornadas Micolóxicas en Ribeira esta fin de semana

Uf, ata cas nosas xornadas chegamos mal e arrastras. Hai varios motivos, entre eles este outono que non acaba de chegar e que levou a pensar en retrasar as xornadas este ano. Ó final, aquí estamos con janas de pitufar.

En fin, un ano máis a Asociación Micolóxica Refungando e a Asociación Cultural Altofalante unen forzas para levar adiante o programa micolóxico de este ano no que contaremos entre outras cousas ca sabiduría micolóxica de Óscar Requejo ("A familia phallaceae en Galicia") e Puri Lorenzo ("O Xénero agaricus").

Tedes todo o programa premendo na imaxe do cartel deste ano. Gustarianos que fose máis amplo, pero sen axudas de ningún tipo, de debaixo das pedras é difícil sacar os chícharos. A crise e todo iso. Que vos vou a contar.

Aínda así, que non sexa por falta de janas de pasalo ben cos cogomelos. Veña, xa estades arreando que é xerundio. ¡Vémonos refungando na Novena! Ler máis...